TIRANË-Reporterët pa Kufij kanë publikuar raportin për vitin 2025 të lirisë së medias. Shqipëria renditet në vendin e 80-të, një përmirësi me 19 vende krahasuar me një vit më parë, ku renditej në vendin e 99-të nga 180 vende në Indeksin e Përgjithshëm Global.
Megjithëse tregon një përmirësim të klimës së përgjithshme, në raport thuhet se në Shqipëri, liria e shtypit dhe pavarësia e medias kërcënohen nga konfliktet e interesit midis botës së biznesit dhe asaj politike, një kuadër ligjor i mangët dhe rregullim partiak. Gazetarët janë viktima të akteve të frikësimit nga politikanët dhe krimi i organizuar.
Konteksti politik
Gazetarët përballen me presion politik, veçanërisht gjatë zgjedhjeve. Politikanët kufizojnë pavarësinë editoriale duke politizuar rregullatorët e medias dhe duke emëruar ata që janë përgjegjës për median publike. Gazetarët kritikë ndaj autoriteteve shpesh i nënshtrohen sulmeve të dizajnuara për t'i diskredituar ata si nga qeveria ashtu edhe nga opozita, dhe ata kanë vështirësi në marrjen e informacionit shtetëror, qasja në të cilin mund të jetë edhe më e kufizuar nga një centralizim i kohëve të fundit i komunikimeve qeveritare.
Korniza ligjore
Edhe pse Kushtetuta e Shqipërisë dhe angazhimet ligjore ndërkombëtare garantojnë lirinë e shtypit, mbrojtja e konfidencialitetit të burimeve është e pamjaftueshme. Si rezultat i vendimeve gjyqësore kontraverse, mediave iu ndalua të mbulonin çështje të ndjeshme me interes publik.
Konteksti ekonomik
Pronësia e pjesës më të madhe të peizazhit mediatik shqiptar është përqendruar në duart e vetëm katër ose pesë kompanive. Financimi shtetëror përfaqëson një burim të madh të ardhurash për median, por shpërndarja e tij jotransparente dhe diskriminuese ngre dyshime për abuzim me ndikimin.
Konteksti sociokulturor
Gazetarët që hetojnë krimin dhe korrupsionin janë veçanërisht objektiva të kërcënimeve. Gazetaret gra, të cilat përbëjnë shumicën e profesionit, përballen me ngacmime online dhe në disa raste me diskriminim gjinor brenda organizatave të lajmeve, megjithëse ka pasur përparim në këtë fushë. Autocensura është e përhapur, por megjithatë mediat kanë krijuar një platformë për vetërregullim etik, të parin e këtij lloji në Shqipëri.
Siguria
Gazetarët që mbulojnë demonstratat dhe operacionet policore ndonjëherë janë viktima të dhunës policore. Por krimi i organizuar përfaqëson një nga kërcënimet më të mëdha për sigurinë e gazetarëve. Edhe pse policia kohët e fundit ndërmori hapa për të hetuar sulmet kundër gazetarëve, pandëshkueshmëria për këto krime, e kombinuar me përpjekjet politike për të diskredituar gazetarët, ka krijuar një klimë që ka të ngjarë të inkurajojë sulme të mëtejshme.
Sa i përket vendeve të tjera të Ballkanit: Sllovakia renditet (e 38-ta), Bosnja (e 86-ta), Serbia (e 96-ta) dhe Kosova (e 99-ta), vendi me renditjen më të keqe të Indeksit në zonën BE-Ballkan. Mediat e shërbimit publik po përjetojnë një krizë ekzistenciale për shkak të shkurtimeve të buxhetit dhe kontrollit politik./ZËRI
