SHBA- Shanset që Donal Trump të fitojë zgjuedhjet paraprake republikane janë rritur këtë javë. Disa sondazhe e nxjerrin atë përpara Presidentit Joe Biden në shtetet e lëkundura. Në një sondazh, të New York Times , 59% e votuesve i besuan atij në ekonomi, krahasuar me vetëm 37% për zotin Biden.
Në zgjedhjet primare, të paktën, paditë civile dhe ndjekjet penale vetëm sa e kanë forcuar Trump. Për dekada demokratët janë mbështetur në mbështetjen e votuesve zezakë dhe hispanikë, por një numër domethënës po e braktisin partinë. Në 12 muajt e ardhshëm, një pengesë e secilit nga kandidatët mund të përcaktojë garën dhe kështu të përmbys botën.
Ky është një moment i rrezikshëm që një njeri si Trump të kthehet në derën e Zyrës Ovale. Demokracia është në telashe. Pretendimi i Trump se kishte fituar zgjedhjet në vitin 2020 ishte më shumë se një gënjeshtër, ishte një bast cinik se ai mund të manipulonte dhe frikësonte bashkatdhetarët e tij, dhe ka funksionuar.
Amerika gjithashtu përballet me armiqësi në rritje jashtë vendit, e sfiduar nga Rusia në Ukrainë, nga Irani dhe milicitë aleate të tij në Lindjen e Mesme dhe nga Kina përtej ngushticës së Tajvanit dhe në Detin e Kinës Jugore. Këto tre vende koordinojnë lirshëm përpjekjet e tyre dhe ndajnë një vizion të një rendi të ri ndërkombëtar në të cilin fuqia është e drejtë dhe autokratët janë të sigurt.
Për shkak se republikanët maga kanë planifikuar mandatin e tij të dytë prej muajsh, Trump 2 do të ishte më i organizuar se Trump 1. Besnikët e tij do të zinin pozicionet më të rëndësishme. Nuk është çudi që perspektiva e një mandati të dytë të Trump mbush parlamentet dhe sallat e bordeve të botës me dëshpërim. Por dëshpërimi nuk është një plan. Ka kaluar koha për të vendosur rregull në ankth.
Kërcënimi më i madh që paraqet Trump është për vendin e tij. Pasi rifitoi pushtetin për shkak të mohimit të zgjedhjeve të tij në vitin 2020, ai me siguri do të afirmohej në ndjenjën e tij të thellë se vetëm humbësit e lejojnë veten të jenë të kufizuar nga normat, zakonet dhe vetëflijimi që e bëjnë një komb. Në ndjekjen e armiqve të tij, Trump do të luftojë çdo institucion që e pengon, përfshirë gjykatat dhe Departamentin e Drejtësisë.
Megjithatë, një fitore e Trump vitin e ardhshëm do të kishte gjithashtu një efekt të thellë jashtë vendit. Kina dhe miqtë e saj do të gëzoheshin për provat se demokracia amerikane është jofunksionale. Nëse zoti Trump shkelte procesin e rregullt ligjor dhe të drejtat civile në Shtetet e Bashkuara, diplomatët e tij nuk mund t'i shpallnin ato jashtë vendit.
Jugu global do të konfirmohej në dyshimin e tij se thirrjet amerikane për të bërë atë që është e drejtë janë në të vërtetë vetëm një ushtrim hipokrizie. Amerika do të bëhej vetëm një fuqi tjetër e madhe.
Instinktet proteksioniste të Trump do të ishin gjithashtu të pakufizuara. Në mandatin e tij të parë ekonomia lulëzoi pavarësisht tarifave të tij në Kinë. Planet e tij për një mandat të dytë do të ishin më të dëmshme. Ai dhe togerët e tij po mendojnë një taksë universale prej 10% mbi importet, më shumë se trefishi i nivelit sot.
Edhe nëse Senati e frenon atë, proteksionizmi i justifikuar nga një këndvështrim i gjerë i sigurisë kombëtare do të rriste çmimet për amerikanët. Trump gjithashtu rriti ekonominë në mandatin e tij të parë duke ulur taksat dhe duke shpërndarë pagesat për Covid-19.
Jashtë vendit, mandati i parë i Trump ishte më i mirë se sa pritej. Administrata e tij i dha armë Ukrainës, ndoqi një marrëveshje paqeje midis Izraelit, emirateve të bashkuara arabe dhe Bahreinit dhe i trembi vendet evropiane për të rritur shpenzimet e tyre të mbrojtjes. Politika e Amerikës ndaj Kinës u bë më e ashpër. Një tjetër presidencë transaksionale mund të sjellë disa përfitime. Indiferenca e Trump ndaj të drejtave të njeriut mund ta bëjë qeverinë saudite më të detyrueshme pasi të përfundojë lufta në Gaza dhe të forcojë marrëdhëniet me qeverinë e Narendra Modit në Indi.
Por një mandat i dytë do të ishte ndryshe, sepse bota ka ndryshuar. Nuk ka asgjë të keqe që vendet të jenë transaksionale, ata janë të detyruar të vënë interesat e tyre në radhë të parë. Megjithatë, epshi i Trump për një marrëveshje dhe ndjenja e tij për interesat e Amerikës janë të pakufizuara nga realiteti dhe të paankoruara nga vlerat.
Trump gjykon se që Amerika të shpenzojë gjak dhe thesar në Evropë është një marrëveshje e keqe. Prandaj ai ka kërcënuar se do t'i japë fund luftës së Ukrainës brenda një dite dhe do të shkatërrojë NATO-n, ndoshta duke refuzuar angazhimin e Amerikës për të trajtuar një sulm ndaj një vendi si një sulm ndaj të gjithëve.
Në Lindjen e Mesme, Trump ka të ngjarë të mbështesë Izraelin pa rezerva, sado që të nxisë konfliktin në rajon. Në Azi, ai mund të jetë i hapur për të bërë një marrëveshje me presidentin e Kinës, Xi Jinping, për të braktisur Tajvanin, sepse ai nuk mund ta kuptojë pse Amerika do të shkonte në luftë me një superfuqi të armatosur bërthamore për të përfituar një ishull të vogël.
Por duke e ditur se Amerika do të braktiste Evropën, Putin do të kishte një nxitje për të luftuar në Ukrainë dhe për të zgjedhur ish-vendet sovjetike si Moldavia apo shtetet baltike. Pa presionin amerikan, Izraeli nuk ka gjasa të krijojë një konsensus të brendshëm për bisedimet e paqes me palestinezët. Duke llogaritur se zoti Trump nuk qëndron përkrah aleatëve të tij, Japonia dhe Koreja e Jugut mund të kenë armë bërthamore.
Duke pohuar se Amerika nuk ka përgjegjësi globale për të ndihmuar në trajtimin e ndryshimeve klimatike, Trump do të shtypte përpjekjet për ta ngadalësuar atë. Dhe ai është i rrethuar nga ‘’skifterët’’ kinezë që besojnë se konfrontimi është mënyra e vetme për të ruajtur dominimin amerikan. E kapur mes një presidenti që bën marrëveshje dhe zyrtarëve të tij luftënxitës, Kina mund të bëjë llogaritjen e gabuar mbi Tajvanin, me pasoja katastrofike.
Një mandat i dytë i Trumpit do të ishte një pikënisje në një mënyrë që nuk ishte i pari. Fitorja do të konfirmonte instinktet e tij më shkatërruese për pushtetin. Planet e tij do të hasnin më pak rezistencë.
Dhe për shkak se Amerika do ta ketë votuar atë duke ditur më të keqen, autoriteti i saj moral do të binte. Zgjedhjet do të vendosen nga dhjetëra mijëra votues në vetëm një pjesë të vogël të shteteve. Në vitin 2024, fati i botës do të varet nga votat e tyre./Përkthyer dhe përshtatur nga The Economist-Zëri.ai
