UKRAINË- Ujqërit mutantë që enden nëpër shkretëtirat e Çernobilit kanë një superfuqi të re që mund të ketë pasoja shpëtimtare për njerëzit. Një ekip studiuesish ka zbuluar se kafshët në Zonën e Çernobilit (CEZ) kanë ndryshuar gjenetikisht sisteme imunitare që tregojnë rezistencë ndaj kancerit. Gjetjet u dhanë kërkuesve shpresë se rezultatet mund të përdoren për të gjetur kura edhe tek njerëzit me kancer.
Pas shpërthimit të uzinës në 1986, njerëzit u evakuuan nga Çernobili dhe zonat përreth për të shmangur nivelet ekstreme të rrezatimit.
Mungesa e njerëzve i ka lejuar kafshët e egra të sundojnë të patrazuara në një mjedis që ka regjistruar 6-fishin e sasisë së lejuar të rrezatimit ndaj të cilit njerëzit mund të ekspozohen.
Në vitin 2014, Kara Love, një biologe evolucionare në Universitetin Princeton, u nis me një ekip studiuesish për të kuptuar se si kafshët arritën t'i mbijetonin rrezatimit që shkakton kancer. Love dhe ekipi i saj morën mostra gjaku nga ujqërit dhe u vendosën GPS për të matur vendndodhjen e tyre dhe nivelet e ekspozimit ndaj rrezatimit në kohë reale.
"Ne marrim matje në kohë reale se ku janë dhe sa janë të ekspozuar ndaj rrezatimit,"-tha Love.
Studiuesit ekzaminuan ndryshimet gjenetike midis ADN-së së ujqërve të mutuar brenda një rrezeje prej 1600 kilometrash katrorë të CEZ dhe atyre jashtë saj. Rezultatet treguan se pavarësisht nga marrja e dozave potencialisht vdekjeprurëse të rrezatimit, ujqërit dukeshin jashtëzakonisht rezistent ndaj efekteve të tij. Analiza tregoi se gjenet e tyre, të cilat janë të lidhura me kancerin, kishin mutacione të reja, duke sugjeruar se ata kishin evoluar për të mbrojtur kundër rrezatimit.
Zbulimi mund të hapë rrugën që ekspertët të identifikojnë mutacionet tek njerëzit që reduktojnë rrezikun e kancerit. Hulumtimi i ri u prezantua muajin e kaluar në takimin vjetor të Shoqatës për Biologjinë Integruese dhe Krahasuese në Seattle.
Love tha se për shkak të pandemisë së COVID-19 dhe luftës në Ukrainë, ata nuk kanë mundur të vazhdojnë kërkimet e tyre, por shpresojnë që ujqërit e mutuar do të ndihmojnë në afat të gjatë për të zbuluar mënyra për të kuruar kancerin tek pacientët.
Termocentrali bërthamor në Ukrainë mori flakë dhe shpërtheu më 26 prill 1986, duke lëshuar në ajër rrezatim dhe mbeturina që shkaktonin kancer, duke shënuar incidentin më të keq bërthamor në histori. Shpërthimi ndodhi gjatë një kontrolli rutinë të mirëmbajtjes kur operatorët fikën sistemet e kontrollit jetësor për të testuar sistemet elektrike. Nga shpërthimi vdiqën 30 punëtorë, ndërsa në muajt në vijim u raportuan 50 të tjerë të vdekur nga helmimi nga rrezatimi. Pas shpërthimit, më shumë se 150,000 njerëz u evakuuan nga shtëpitë e tyre.
Eksodi masiv nga rajoni shkaktoi një djerrinë djerrë që 50 vjet më vonë është ende shumë toksike për mbijetesën njerëzore. Prej vitesh, studiuesit kanë vizituar CEZ-in për të kuptuar se si ia dolën të lulëzojnë kafshët. Kafshët e egra dhe qentë që besohet se janë pasardhës të kafshëve shtëpiake të lënë pas kur banorët u larguan nga Çernobili, kanë rikolonizuar zonën dhe kanë zhvilluar mutacione të ndryshme gjatë 50 viteve të fundit.
Studiuesit zbuluan se bretkosat, të cilat normalisht kanë pigmentim të gjelbër, tani kanë ngjyrë të errët ose të zez, ndërsa kuajt e rrallë të quajtur Przewalski janë dyfishuar në popullatë që kur 36 prej tyre u futën në zonë në 2002 për të rritur biodiversitetin. Gjithashtu është zbuluar se qentë e egër kanë gjene të mutuara në krahasim me qentë që jetojnë jashtë rajonit CEZ, por shkencëtarët duhet të bëjnë më shumë kërkime për të kuptuar dallimet kryesore gjenealogjike./ZËRI
