GREQI- Një enigmë e pazgjidhur për shkencëtarët është rritja e rasteve me kancer, te personat në moshën 50-vjeçare. Edhe pse të dhënat dhe kërkimet në këtë fushë janë të shumta, komuniteti shkencor nuk është në gjendje të përgjigjet me saktësi për shkaqet që kanë çuar në rritjen e rasteve me kancer te moshat e reja. Ndër arsyet më të shpeshta që përmenden janë mjedisi, ndotja, ushqimi, mënyra e jetesës ose ADN-ja. A ka një profil specifik të njerëzve që sëmuren nga kanceri në moshat e reja? Apo sëmundja e pashërueshme nuk bën dallime?
Dora Psaltopoulou, profesoreshë e Epidemiologjisë dhe Mjekësisë Parandaluese në Shkollën e Mjekësisë EKPA, bëri një përpjekje të guximshme për t'iu qasur çështjes sa më shumë dhe me njohuritë ekzistuese. “Në përgjithësi, kanceret janë kryesisht për shkak të stilit tonë të jetesës dhe mjedisit. Por kjo ndodh sa më shumë të rritemi, sepse një faktor rëndues duhet të veprojë për shumë vite për ta çuar një organizëm drejt kancerit. Për shembull, nëse dikush pi duhan, mund të çojë në shumë lloje kanceri. Gjithashtu nëse ai është mbipeshë, ose ka një dietë jo të shëndetshme, ose konsumon shumë alkool”.
Në të vërtetë, pranon zonja Psaltopoulou, cituar nga Protothema, janë gjetur shumë studime që konstatojnë një rritje të incidencës së kancerit në moshat më të reja, dhe konkretisht një rritje të disa llojeve të kancerit, veçanërisht në traktin gastrointestinal. Por pse ndodh kjo?
“Mund të ketë shumë arsye dhe ne nuk i kemi sqaruar të gjitha. Në një masë më të vogël kjo është për shkak të stilit të jetesës, sepse të rinjtë nuk kanë pasur dekadat e nevojshme për të ndryshuar. Mund të jetë edhe për shkak të testeve më të mira diagnostikuese që kemi tani, por jo në një masë të madhe. Ekziston mundësia që të jetë edhe për shkak të ndotjes së mjedisit dhe kjo është një analizë shumë e madhe që po bëhet aktualisht nga komuniteti shkencor, për të përcaktuar se sa mund të ndikojë në shfaqjen e kancerit, qoftë nëpërmjet zinxhirit ushqimor, ose nëpërmjet ndotjes së atmosferës.
Dhe është e vërtetë që tek disa njerëz materiali gjenetik i çon në një predispozicion për të zhvilluar lloje të ndryshme kanceri. Në përgjithësi, mund të themi se edhe dielli, kur kemi një dozë të madhe dielli, rrit mundësinë e melanomës. Gjithashtu, ka njerëz që kanë qenë të sëmurë në moshë shumë të re dhe kanë një shans më të lartë për t'u prekur nga kanceri.
Por në shumicën e rasteve nuk ka një gjen fajtor nga ajo që shkenca di deri më sot, kështu që ka shumë raste të njerëzve të shëndetshëm mes nesh që nuk po bëjnë asgjë të pashëndetshme, dhe përfundimisht për fat të keq zhvillojnë ndonjë kancer, pa ndonjë faktor rëndues që dimë deri tani. Pse zhvillimi i shkencës në 20-30 vjet mund të tregojë se ka disa gjene specifike, ose sjellje specifike, ose disa rrezatime që ne nuk i dimë, të çojnë në kancerogjenezë, edhe në moshë të re”.
Rritje 27% e vdekshmërisë tek njerëzit nën 50 vjeç
Rritja e shfaqjes së kancerit tek personat nën 50 vjeç nuk është një fenomen i kohëve të fundit, sipas profesoreshës, siç thotë ajo është konstatuar në studimet e 20-30 viteve të fundit. “Gjatë tre dekadave të fundit, ka pasur një rritje graduale të diagnozave të reja prej 80% te njerëzit nën 50 vjeç, sipas një studimi të publikuar së fundmi. Përkatësisht, vdekshmëria në ato mosha të reja nën 50 vjeç u rrit me 27%".
Madje zonja Psaltopoulou tregon se kanceri si sëmundje nuk është shumë i shpeshtë, por edhe në këto mosha është një nga shkaqet kryesore të vdekjes. “Megjithatë, për shkak se ne nuk mund të parashikojmë, veçanërisht për të rinjtë, të cilët kanë një shans më të madh për t’u prekur nga kanceri, të paktën është e rëndësishme të “dëgjojmë” trupin tonë. Domethënë, në rast se shohim ndonjë simptomatologji, të cilën nuk e kemi pasur më parë, duhet t'i drejtohemi menjëherë mjekut tonë personal. Domethënë, nëse shohim gjakderdhje nga diku, ndryshim në nishan, shqetësime gastrointestinale, dhimbje të vazhdueshme, gungë në gji, temperaturë ose të dhjeta që mbeten konstante, disa dhimbje koke, humbje peshe të pashpjegueshme, duhet të shkojmë te mjeku. Në mënyrë që të na kryejnë teste laboratorike diagnostike imazherike, për të përjashtuar ekzistencën e sëmundjeve malinje. Dhe mos harroni se sa më shpejt të diagnostikojmë një sëmundje, apo kancer, aq më efektiv është trajtimi që marrim dhe mund të arrijmë një kurë të plotë. Prandaj diagnoza e shpejtë për trajtim efektiv”, thotë më tej profesoresha.
/ZËRI
