GAZA- Izraeli thotë se po godet pjesë të një labirinti të fshehtë tunelesh të ndërtuara nën Rripin e Gazës nga Hamasi, ndërsa vazhdon të hakmerret për sulmin e paprecedentë ndërkufitar të grupit militant islamik palestinez të shtunën.
"Mendoni për Rripin e Gazës si një shtresë për civilët dhe më pas një shtresë tjetër për Hamasin. Ne po përpiqemi të arrijmë në atë shtresën e dytë që Hamasi ka ndërtuar," tha një zëdhënës i Forcave të Mbrojtjes të Izraelit (IDF).
"Këta nuk janë bunkerë për civilët e Gazës. Është vetëm për Hamasin dhe terroristët e tjerë në mënyrë që ata të mund të vazhdojnë të gjuajnë raketa kundër Izraelit, të planifikojnë operacione, të lëshojnë terroristë në Izrael," pretenduan ata.
Është shumë e vështirë të vlerësohet madhësia e rrjetit, të cilin Izraeli e ka quajtur "Metro e Gazës", besohet se shtrihet nën një territor që është 41 km (25 milje) i gjatë dhe 10 km i gjerë.
Pas një konflikti në vitin 2021, IDF tha se kishte shkatërruar më shumë se 100 km tunele në sulmet ajrore. Ndërkohë Hamasi pretendoi se tunelet e tij shtriheshin 500 km dhe se vetëm 5% u goditën. Për t'i vënë në perspektivë këto shifra, metroja e Londrës është 400 km e gjatë dhe është kryesisht mbi tokë.
Ndërtimi i tunelit filloi në Gaza përpara se Izraeli të tërhiqte trupat dhe kolonët e tij në 2005. Por përmasat e tunelit u rritën pasi Hamasi mori kontrollin e Rripit dy vjet më vonë, gjë që bëri që Izraeli dhe Egjipti të fillonin të kufizonin lëvizjen e mallrave dhe njerëzve brenda dhe jashtë për arsye sigurie.
Në kulmin e saj, pothuajse 2,500 tunele që kalonin nën kufirin egjiptian u përdorën për të kontrabanduar mallra komerciale, karburant dhe armë nga Hamasi dhe grupe të tjera militante.
Kontrabanda u bë më pak e rëndësishme për Gazën pas vitit 2010, kur Izraeli filloi të lejonte më shumë mallra që të importoheshin përmes vendkalimeve të saj. Egjipti më vonë mbylli kontrabandën duke përmbytur ose shkatërruar tunelet.
Hamasi dhe fraksionet e tjera gjithashtu filluan të gërmojnë tunele për të sulmuar forcat izraelite. Në vitin 2006, militantët përdorën një tunel nën kufirin me Izraelin për të vrarë dy ushtarë izraelitë dhe për të kapur një të tretë, Gilad Shalit, të cilin e mbajtën rob për pesë vjet.
Në vitin 2013, IDF zbuloi një tunel 1.6 km të gjatë dhe 18 metra të thellë të veshur me një çati betoni dhe mure që çonin nga Rripi në tokë pranë një kibuci izraelit pasi banorët dëgjuan tinguj të çuditshëm.
Një vit më pas, Izraeli përmendi nevojën për të zhdukur kërcënimin e sulmeve nga militantët duke përdorur "tunele terroriste" të tilla nën kufi për një ofensivë të madhe ajrore dhe tokësore në Gaza.
IDF tha se forcat e saj shkatërruan më shumë se 30 tunele gjatë luftës. Por një grup militantësh ishin gjithashtu në gjendje të përdorin një për të kryer një sulm në të cilin u vranë katër ushtarë izraelitë.
"Tunelet ndërkufitare priren të jenë rudimentare, që do të thotë se nuk kanë asnjë fortifikim. Ata janë gërmuar për një qëllim të njëhershëm, për të pushtuar territorin izraelit," thotë Dr Daphné Richemond-Barak, një eksperte për luftërat nëntokësore që jep mësim në Universitetin Reichman. në Izrael.
"Tunelet brenda Gazës janë të ndryshëm sepse Hamasi i përdor ato rregullisht. Ata janë ndoshta më të rehatshëm për të qëndruar për periudha më të gjata kohore. Ata janë padyshim të pajisur për një prani më të gjatë dhe të qëndrueshme."
"Udhëheqësit janë fshehur atje, ata kanë qendra komandimi dhe kontrolli, i përdorin ato për transport dhe linja komunikimi. Ata janë të pajisur me energji elektrike, ndriçim dhe shina hekurudhore. Mund të lëvizësh më shumë dhe të qëndrosh në këmbë."
Ajo thotë se Hamasi duket se e ka "përsosur artin" e ndërtimit të tuneleve dhe luftës në vitet e fundit, pasi ka mësuar shumë duke vëzhguar taktikat e luftëtarëve rebelë sirianë në Aleppo dhe militantëve xhihadistë nga grupi i Shtetit Islamik (IS) në Mosul.
Tunelet brenda Gazës besohet të jenë deri në 30 metra (100 këmbë) nën sipërfaqe dhe kanë hyrje të vendosura në katet e poshtme të shtëpive, xhamive, shkollave dhe ndërtesave të tjera publike për të lejuar militantët të shmangin zbulimin.
Ndërtimi i rrjetit i ka kushtuar edhe popullatës lokale. IDF ka akuzuar Hamasin për devijimin e miliona dollarëve të dhëna për Gazën në ndihmë për të paguar tunelet, si dhe dhjetëra mijëra tonë çimento të destinuara për rindërtimin e shtëpive të shkatërruara në luftërat e mëparshme.
Është e mundur që një tunel ndërkufitar të jetë përdorur nga militantët e Hamasit gjatë sulmeve të fundjavës së kaluar në Izrael, në të cilat u vranë të paktën 1300 njerëz, shumica prej tyre civilë dhe më shumë se 150 të tjerë u morën peng. Pati raportime se një dalje tuneli u zbulua pranë kibucit të Kfar Azës, ku u masakruan dhjetëra civilë.
Nëse kjo konfirmohet, tuneli do të ishte ndërtuar nën pengesën nëntokësore të betonit të mbushur me sensorë të sofistikuar të zbulimit anti-tunele, të cilat Izraeli e përfundoi instalimin në fund të vitit 2021.
Dr Richemond-Barak thotë se do të ishte një tronditje, por thekson se asnjë sistem zbulimi i tunelit nuk është i sigurt. "Kjo është arsyeja pse tunelet janë përdorur prej kohësh në luftë, sepse nuk ka asnjë mënyrë për t'i parandaluar ato."
Ajo paralajmëron gjithashtu se është joreale që strukturat izraelite dhe publiku i gjerë të besojnë se do të jetë e mundur që IDF të shkatërrojë të gjithë rrjetin e tuneleve të Hamasit në Gaza, ndërsa qindra mijëra trupa grumbullohen afër për një operacion të mundshëm tokësor.
"Do të ketë pjesë të rrjetit ku civilët, për çfarëdo arsye, nuk do të evakuohen. Disa pjesë të rrjetit nëntokësor nuk dihen. Dhe për disa prej tyre dëmi kolateral do të jetë shumë i lartë."
Shkatërrimi i tuneleve do të çojë gjithashtu në një humbje të konsiderueshme jetësh, midis forcave izraelite në terren, civilëve palestinezë dhe pengjeve, paralajmëron ajo.
Më shumë se 1,500 palestinezë në Gaza, shumë prej tyre civilë, janë vrarë tashmë në sulmet hakmarrëse ajrore izraelite që nga e shtuna.
"Hamasi është shumë i mirë në përdorimin e mburojave njerëzore. Pasi një sulm është i pashmangshëm dhe ata e dinë këtë, ata do të vendosin civilë të pafajshëm në majë të ndërtesave. Kjo e ka detyruar Izraelin të anulojë sulmet shumë herë," thotë Dr Richemond-Barak.
“Duke zotëruar teknikën, Hamasi mund ta përdorte lehtësisht në kontekstin e tuneleve dhe thjesht të vendoste pengje izraelitë, amerikanë dhe të tjerë brenda tyre”.
Gjatë konfliktit të vitit 2021, një seri sulmesh shkatërruese ajrore në qytetin e Gazës sollën rrëzimin e tre ndërtesave të banimit në tokë, duke vrarë 42 njerëz. IDF tha se kishte në shënjestër tunele nëntokësore, por kur ata u shembën edhe themelet e ndërtesës.
Rrjeti i tunelit do të mohojë gjithashtu avantazhet që ka IDF në aspektin e teknologjisë dhe inteligjencës, do të zmadhojë vështirësitë e luftës urbane dhe do të përbëjë një kërcënim vdekjeprurës për trupat izraelite, sipas Dr Richemond-Barak.
"Së pari, Hamasi ka pasur mjaft kohë për të goditur të gjithë rrjetin," thotë ajo.
"Ata thjesht mund t'i linin ushtarët të hynin në rrjetin e tunelit dhe më pas të hidhnin në erë të gjithë."
"Ata mund të rrëmbejnë ushtarët në sulme të befasishme. Dhe më pas ju keni të gjitha rreziqet e tjera, të vdisni pa oksigjen, të luftoni armikun në luftime kokë më kokë dhe të shpëtoni ushtarë të plagosur bëhet praktikisht e pamundur."
"Edhe nëse nuk futesh brenda tunelit, për të siguruar një zonë ku dyshon se mund të jenë të pranishëm tunele është shumë e ndryshme nga thjesht sigurimi i një zone në përgjithësi. Këtu duhet të sigurosh diçka që është e padukshme”, shton ajo.
Megjithatë, forcat izraelite do të kenë disa mënyra për të zbutur rreziqet.
Sipas Colin Clarke, drejtor i kërkimit në konsulencën e sigurisë së Grupit Soufan, këto mund të përfshijnë dërgimin e dronëve dhe automjeteve pa pilot në tunele për t'i hartuar ato dhe për të identifikuar kurthe të zjarrit përpara se ushtarët t'i pastrojnë ato.
Avionët luftarakë mund të hedhin gjithashtu bomba "për të shkatërruar bunkerin", të cilat depërtojnë thellë në tokë përpara se të shpërthejnë. Megjithatë, ato do të përbënin rrezik për dëme anësore për shkak të terrenit të dendur urban./Përkthyer dhe përshtatur nga BBC-Zëri.ai
