STAMBOLL- Ukraina mblodhi aleatët e saj perëndimorë të premten pasi Kievi dhe Moska nuk arritën të bien dakord për një armëpushim në bisedimet e tyre të para të drejtpërdrejta në tre vjet, me Rusinë që paraqiti kushte që një burim ukrainas tha se shkuan përtej kërkesave të saj të mëparshme.
Nën presionin e Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, për t’i dhënë fund konfliktit, delegatët nga vendet ndërluftuese u takuan për herë të parë që nga marsi i vitit 2022, një muaj pasi Rusia pushtoi fqinjin e saj.
Bisedimet në një pallat në Stamboll zgjatën më pak se dy orë dhe nuk pati asnjë njoftim të menjëhershëm nëse ose kur palët mund të takohen përsëri.
Rusia shprehu kënaqësi me bisedimet dhe të dy vendet thanë se kishin rënë dakord të shkëmbenin 1,000 të burgosur lufte nga secila palë.
Por Kievi, i cili dëshiron që Perëndimi të vendosë sanksione më të ashpra nëse Moska nuk pranon një propozim nga Trump për një armëpushim 30-ditor, menjëherë filloi të mbledhë aleatët e saj për veprime më të ashpra.
Sapo përfunduan bisedimet, Presidenti Volodymyr Zelenskiy zhvilloi një telefonatë me Trump dhe udhëheqësit e Francës, Gjermanisë dhe Polonisë, tha zëdhënësi i Zelenskiy.
Kërkesat e Rusisë ishin “të shkëputura nga realiteti dhe shkojnë shumë përtej çdo gjëje që ishte diskutuar më parë”, tha një burim në delegacionin ukrainas për Reuters.
Burimi, duke folur në kushte anonimiteti, tha se Moska i kishte lëshuar ultimatume Ukrainës që të tërhiqej nga pjesë të territorit të saj në mënyrë që të arrinte një armëpushim "dhe kushte të tjera jo-fillestare dhe jo-konstruktive".
Kryeministri britanik Keir Starmer tha se qëndrimi rus ishte i papranueshëm dhe se udhëheqësit evropianë, Ukraina dhe SHBA-të po “përputhnin nga afër” përgjigjet e tyre.
Zelenskiy tha se duhet të pasojnë sanksione të rrepta nëse Rusia refuzon një armëpushim.
Pritjet për një përparim të madh, që ishin edhe ashtu të ulëta, u dobësuan edhe më tej të enjten kur Trump, duke përfunduar një turne në Lindjen e Mesme, tha se nuk do të kishte asnjë lëvizje pa një takim midis tij dhe Presidentit të Rusisë, Vladimir Putin.
Zelenskiy tha se përparësia kryesore e Kievit ishte "një armëpushim i plotë, i pakushtëzuar dhe i ndershëm...për të ndaluar vrasjet dhe për të krijuar një bazë të fortë për diplomaci". Ai tha se nëse Rusia refuzon, ajo duhet të goditet me sanksione të reja të forta kundër sektorit të saj të energjisë dhe bankave.
Rusia thotë se dëshiron t’i japë fund luftës me mjete diplomatike dhe është gati të diskutojë një armëpushim. Por ajo ka ngritur një listë pyetjesh dhe shqetësimesh, duke thënë se Ukraina mund të përdorë një pauzë për të pushuar forcat e saj, për të mobilizuar trupa shtesë dhe për të blerë më shumë armë perëndimore.
Ukraina dhe aleatët e saj e akuzojnë Putinin për zvarritje dhe thonë se ai nuk e ka seriozisht dëshirën për paqe.
DY SHTIGJE
Të dyja palët janë nën presion nga Trump për t'i dhënë fund konfliktit më vdekjeprurës në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore.
Delegatët ishin ulur përballë njëri-tjetrit, me rusët me kostume dhe gjysma e ukrainasve me uniforma ushtarake kamuflazh.
"Ka dy rrugë përpara nesh: njëra rrugë do të na çojë në një proces që do të çojë në paqe, ndërsa tjetra do të çojë në më shumë shkatërrim dhe vdekje. Palët do të vendosin vetë, me vullnetin e tyre, se cilën rrugë do të zgjedhin", u tha atyre Ministri i Jashtëm turk Hakan Fidan në fillim të takimit.
Burimi ukrainas tha se ukrainasit flisnin gjuhën e tyre, megjithëse rusishtja flitet dhe kuptohet gjerësisht në Ukrainë.
PUTINI QËNDRON LARG
Ishte Putini ai që kishte propozuar bisedimet e drejtpërdrejta në Turqi, por ai e hodhi poshtë një sfidë nga Zelenskiy për ta takuar atë atje personalisht, duke dërguar në vendin e tij, një ekip zyrtarësh të nivelit të mesëm. Ukraina u përgjigj duke emëruar negociatorë të një niveli të ngjashëm.
Rusia tha të premten se kishte pushtuar një fshat tjetër në përparimin e saj të ngadaltë dhe të ashpër në Ukrainën lindore. Pak minuta para fillimit të takimit të Stambollit, media ukrainase raportoi për një alarm ajror dhe shpërthime në qytetin e Dniepros.
Rusia thotë se i sheh bisedimet si një vazhdim të negociatave që u zhvilluan në javët e para të luftës në vitin 2022, gjithashtu në Stamboll.
Por kushtet që po diskutoheshin atëherë, kur Ukraina ende po vuante nga pushtimi fillestar i Rusisë, do të ishin thellësisht të pafavorshme për Kievin. Ato përfshinin një kërkesë nga Moska për shkurtime të mëdha të ushtrisë së Ukrainës.
Shefi i shtabit të Zelenskiy-t, Andriy Yermak, tha se përpjekjet ruse për të harmonizuar bisedimet e reja me negociatat e mëparshme të pasuksesshme do të dështojnë.
Me forcat ruse që tani kontrollojnë gati një të pestën e Ukrainës, Putini i është përmbajtur kërkesave të tij të hershme që Kievi të lëshojë territor, të braktisë ambiciet e tij për anëtarësim në NATO dhe të bëhet një vend neutral.
Ukraina i hedh poshtë këto kushte si të barazvlefshme me kapitullimin dhe po kërkon garanci për sigurinë e saj të ardhshme nga fuqitë botërore, veçanërisht Shtetet e Bashkuara.
Përshtatur nga Reuters
