SHBA- Rusia, Shtetet e Bashkuara dhe Kina kanë ndërtuar të gjitha objekte të reja dhe kanë hapur tunele në vendet e tyre të testimit bërthamor në vitet e fundit, tregojnë imazhet satelitore të marra ekskluzivisht nga CNN, në një kohë kur tensionet midis tre fuqive të mëdha bërthamore janë rritur në nivelin më të lartë në dekada.
Ndërsa nuk ka asnjë provë që të sugjerojë se Rusia, SHBA ose Kina po përgatiten për një provë bërthamore të afërt, imazhet, të marra dhe të ofruara nga një analist i shquar në studimet ushtarake, ilustrojnë zgjerimet e fundit në tre qendra testimi bërthamore krahasuar me vetëm disa vite më parë.
Njëra qendër operohet nga Kina në rajonin e largët perëndimor të Xinjiang, një nga Rusia në një arkipelag të Oqeanit Arktik dhe një tjetër nga SHBA në shkretëtirën e Nevadës.
Imazhet satelitore nga tre deri në pesë vitet e fundit tregojnë tunele të reja nën male, rrugë të reja dhe objekte magazinimi, si dhe rritje të trafikut të automjeteve që hyjnë dhe dalin nga zona, tha Jeffrey Leuis, një profesor ndihmës në Qendrën James Martin që punon në Institutin Middlebury të Studimeve Ndërkombëtare.
"Ka vërtet shumë sugjerime që Rusia, Kina dhe Shtetet e Bashkuara mund të rifillojnë testimin bërthamor," tha ai, diçka që asnjë nga këto vende nuk e ka bërë që kur testimi bërthamor nëntokësor u ndalua nga Testi Gjithëpërfshirës Bërthamor i vitit 1996, që u quajt edhe Traktati i Ndalimit. Kina dhe SHBA nënshkruan traktatin, por nuk e kanë ratifikuar atë.
Koloneli në pension i Forcave Ajrore të SHBA, Cedric Leighton, një ish-analist i inteligjencës, shqyrtoi imazhet e vendeve bërthamore të tre fuqive botërore dhe arriti në një përfundim të ngjashëm.
“Është shumë e qartë se të tre vendet, Rusia, Kina dhe Shtetet e Bashkuara kanë investuar shumë kohë, përpjekje dhe para jo vetëm në modernizimin e arsenalit të tyre bërthamor, por edhe në përgatitjen e llojeve të aktiviteteve që do të kërkoheshin për një provë. ”, tha ai.
Moska e ka ratifikuar traktatin, por presidenti rus Vladimir Putin tha në shkurt se do të urdhëronte një provë, nëse SHBA-ja bën lëvizje e para, duke shtuar se "askush nuk duhet të ketë iluzione të rrezikshme se barazia strategjike globale mund të shkatërrohet".
Zgjerimet rrezikojnë të ndezin një garë për të modernizuar infrastrukturën e testimit të armëve bërthamore në një kohë mosbesimi të thellë midis Uashingtonit dhe dy qeverive autoritare, thanë analistët, megjithëse ideja e konfliktit aktual të armatosur nuk konsiderohet e pashmangshme.
"Kërcënimi nga testimi bërthamor vjen nga shkalla në të cilën ai përshpejton garën në rritje të armëve midis Shteteve të Bashkuara nga njëra anë dhe Rusisë dhe Kinës nga ana tjetër," tha Leuis. “Pasojat e kësaj janë se ne shpenzojmë shuma të mëdha parash, edhe pse nuk jemi më të sigurt.”
Kërcënimet bërthamore
Një grup shkencëtarësh përmendi luftën në Ukrainë, të shkaktuar nga pushtimi i paligjshëm i Rusisë ndaj fqinjit të saj në shkurt 2022, si arsyeja kryesore për testet.
“Kërcënimet e fshehta të Rusisë për përdorimin e armëve bërthamore i kujtojnë botës se përshkallëzimi i konfliktit – nga aksidenti, qëllimi ose llogaritja e gabuar – është një rrezik i tmerrshëm. Mundësia që konflikti të mund të dalë jashtë kontrollit të dikujt mbetet i lartë,” tha grupi i shkencëtarëve.
Me fjalë të tjera, sot sinjalizohet një rrezik më i lartë për fundin e mundshëm të njerëzimit sesa në vitin 1953, kur si Shtetet e Bashkuara ashtu edhe Bashkimi Sovjetik kryen teste dramatike mbi tokë të armëve bërthamore.
Muajin e kaluar, Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara Antonio Guterres bëri një apel të ri për vendet kyçe që të ratifikojnë traktatin ndërkombëtar që ndalon eksperimentet për qëllime paqësore dhe ushtarake.
"Këtë vit, ne përballemi me një rritje alarmante të mosbesimit dhe ndarjes globale," tha Guterres. Leuis vuri në dukje se performanca e papritur e dobët e ushtrisë ruse në Ukrainë mund të jetë pjesë e shtysës që Moska të shqyrtojë rifillimin e testeve bërthamore.
Dmitry Medvedev, një mbështetës i ashpër i Putinit dhe zëvendëskryetari aktual i Këshillit të Sigurimit të Rusisë, është zotuar se Moska "do të duhet të përdorë armë bërthamore" nëse kundërofensiva e Ukrainës do të ishte e suksesshme. Retorika luftarake e Medvedevit ka ngritur shqetësime, por Putini është vendimmarrësi kryesor i Rusisë dhe shihet gjerësisht si fuqia e vërtetë pas presidencës katërvjeçare të Medvedevit.
Bjellorusia, e cila ka luajtur një rol kyç në pushtimin rus të Ukrainës, ka marrë gjithashtu armë bërthamore taktike nga Moska, tha presidenti Alexander Lukashenko në gusht. Ai shtoi se Minsku do të ishte i gatshëm t'i përdorte ato përballë "agresionit" të huaj./Zëri.ai/
