BRUKSEL- ''Kutia e Pandorës'' në Parlamentin Europian hapet me rastin e deputetes letoneze, Tatjana Ždanoka, e cila u zbulua se ka qenë spiune e Moskës për gati 20 vjet. Lajmi shpërtheu si bombë në qarqet evropiane me mediat ndërkombëtare që raportojnë se bëhet fjalë për një skandal dhe se rasti i letonezit “Mata Hari” nuk është i vetmi. Megjithatë, BE-ja ka nisur tashmë një hetim ndaj saj, për të hedhur shumë dritë mbi rolin e saj të spiunazhit.
Të paktën që nga viti 2003, Zhdanoka ka punuar për të mbyllur takimet ''kokë më kokë'' me shërbimet e inteligjencës ruse, nga Moska në Bruksel, sipas mediave ndërkombëtare të lajmeve " The Insider", "Delfi Estonia", qendra e gazetarisë investigative "Re Baltica" dhe gazetës suedeze "Expressen", të cilat i referohen e-maileve të saj.
Ajo gjithashtu dyshohet se ka kërkuar fonde nga oficerët e inteligjencës dhe ka ndarë iniciativa dhe njoftime për shtyp në disa raste me Kremlinin, sipas hetimit. Ndërkohë që Parlamenti Europian e ka vënë në “sy”, deputetët letonezë po paralajmërojnë se ka edhe spiunë të tjerë rusë që i janë bashkuar radhëve të tyre.
"Ne jemi të bindur se Zhdanoka nuk është një rast i izoluar," shkruan Sandra Kalniete, Roberts Zīle dhe Ivars Ijabs në një letër të përbashkët, sipas Politico.
“Ka edhe eurodeputetë të tjerë... që me vetëdije u shërbejnë interesave të Rusisë. Ka ndërhyrje publike, procesverbale votimi, organizime, si dhe aktivitete të fshehta”, shkruan tre deputetët.
Kreu i komitetit të çështjeve ligjore dhe një deputet spanjoll, Adrian Vazquez Lazara, bëri thirrje për një proces rishikimi për të përcaktuar se cilat politika e lejuan Zhdanoka të punonte për kaq shumë vite nën hundën e shërbimeve evropiane të sigurisë.
“Do të ishte e papranueshme nëse do të kishte deputetë të paguar nga Kremlini dhe të punonin për të shkatërruar demokracinë europiane nga brenda”, tha Lazara në rrjetet sociale.
Nuk është rastësi që disa ditë më parë zyrtarët estonezë arrestuan një profesor të akuzuar për spiunazh për Rusinë. Vitin e kaluar, një ish-agjent i shërbimit sekret u dënua me burg për përcjelljen e informacioneve të ndjeshme në Rusi. Në vitin 2022, autoritetet gjermane arrestuan një burrë në shërbimin e inteligjencës së jashtme të Gjermanisë për ndarjen e sekreteve me Moskën.
Në vitin 2017, një anëtar hungarez i Parlamentit Evropian u akuzua për spiunazh për BE-në në emër të Rusisë. Sigurisht që ka edhe shembuj të tjerë nga Austria në Poloni. Bill Evanina, një ish-zyrtar i lartë i kundërzbulimit amerikan, i cili shërbeu si kreu i Qendrës së Sigurisë Kombëtare, tha:
"Rusia shpenzon shumë kohë, përpjekje dhe burime duke rekrutuar anëtarë jo vetëm të vendeve të NATO-s, por edhe të vendeve fqinje, shërbimeve të inteligjencës dhe organeve politike”.
Në të njëjtën kohë, drejtuesit e kundërzbulimit po përpiqen të identifikojnë se kush është i cenueshëm ndaj rekrutimit të mundshëm nga agjencitë e inteligjencës armike, përfshirë vendet e NATO-s. Sapo filloi lufta e Rusisë në Ukrainë në vitin 2022, thekson ai, vendet evropiane dëbuan kolektivisht rreth 400 spiunë rusë, sipas shërbimit sekret britanik MI6.
Zhdanoka ka përfaqësuar Letoninë në Parlamentin Evropian nga viti 2004-2018, si dhe nga viti 2019 e deri më tani. Por në prapaskenë ajo ka kontaktuar fshehurazi me dy operatorë, sipas hetimeve të uebsajtit “The Insider”.
Fillimisht, ajo ishte duke punuar me një burrë të quajtur Dmitry Glenday, por në vitin 2013, menaxheri i saj duket se ka ndryshuar, Glenday e prezantoi atë me email me një burrë të quajtur "Sergei Krasin", sipas hetimit. Të dy thuhet se ishin oficerë të Shërbimit Federal të Sigurisë (FSB), dikur KGB.
Në e-mailin e saj, ajo dyshohet se dërgoi informacione që i përshkroi si "raporte" dhe herë pas here përmendte detyrën e saj për të mbledhur informacionin që kishte premtuar. Duke iu përgjigjur akuzave, ajo pohoi se ka takuar "mijëra njerëz". Kur u pyet për koment në lidhje me mbajtësin e saj të dytë, ajo pranoi se e njihte Glenday, duke përmendur një takim me të në vitet 1970, raportoi uebfaqja The Insider.
“Nuk mund ta konsideroj këtë tekst si pyetje që më bëhen sepse bazohet në informacionin që supozohet të keni, të cilat sipas definicionit nuk duhet t'i keni”, tha Zdanoka për The Insider.
Zhdanoka ka mbështetur prej kohësh pikëpamjet pro-ruse. Ajo ishte një nga vëzhguesit ndërkombëtarë në "referendumin" e Rusisë 2014 në Krime, një referendum të cilin Kremlini e përdori për të kërkuar legjitimitet në aneksimin e paligjshëm të Krimesë. Procesi konsiderohet gjerësisht si i paligjshëm. Në vitin 2022, ajo ishte një nga të paktat deputete që votuan kundër dënimit të Parlamentit Evropian të pushtimit rus të Ukrainës.
Tani, nuk është plotësisht e qartë se çfarë ndodh me Zhdanokën, pasi ajo ka imunitet parlamentar. Postuar në faqen e internetit të Parlamentit Evropian, një biografi e Ždanoka, 74, e rendit atë si Presidente të Aleancës Rosofone të BE-së, një organizatë joqeveritare, që nga viti 2007./ZËRI
