SERBI- Jo vetëm Kosova, në Ballkanin gjithnjë e më të nxehtë, erë shkëputjeje po fryjnë edhe në Republikën Srpska e cila insiston të shkëputet nga Bosnja dhe Hercegovina për të kërkuar bashkim me Beogradin. Një hipotezë e mbështetur edhe nga Vladimir Putin. Ndërkohë këtë të martë, Presidenti serb Aleksandër Vuçiç bëri një deklaratë të fortë ku i drejtohej popullit serb duke i thënë se 48 orët e shkuara ishin të vështira për Serbinë dhe Republikën Srpska prandaj dhe duhen marrë vendime, që sipas tij në orët që do të pasojnë do ia paraqesë popullit.
Aleksandër Vuçiç: Në këtë moment nuk është e lehtë të thuhet se çfarë lloj lajmesh kemi marrë në 48 orët e fundit. Ato kërcënojnë drejtpërdrejt interesat jetike kombëtare të Serbisë dhe Srpska. Në ditët në vijim do t'i paraqes popullit serb të gjitha sfidat që na presin. Do të jetë e vështirë, më e vështira deri tani. Ne do të luftojmë dhe Serbia do të fitojë.
Fjalët e presidentit serb duhen parë në një periudhë jashtëzakonisht komplekse, e cila ka të bëjë me vendet fqinje, në njërën anë Kosovën dhe në anën tjetër Bosnje-Hercegovinën. Në të dy shtetet ka zona ku popullsia me origjinë serbe përbën shumicën e qytetarëve dhe Beogradi nuk ka reshtur kurrë së kërkuari dëshirën e tij për ribashkim me këto territore. Nëse ky opsion do të bëhej më konkret, do të hapeshin skenarë të rinj konflikti në Ballkan.
Shkëputja e Republika Srpska
Megjithatë, mesazhi i sotëm nga presidenti Vuçiç, i rizgjedhur mes polemikave dhjetorin e kaluar, ka më shumë gjasa t'i referohet erërave të shkëputjes që fryjnë nga Repubblica Srpska, një nga dy entitetet e Bosnje-Hercegovinës. Popullsia e Republika Srpska numëron 1.2 milion njerëz, kryesisht serbë të krishterë ortodoksë. Njësia tjetër është Federata e Bosnje dhe Hercegovinës, shumica e së cilës përbëhet nga boshnjakë dhe kroatë. Që nga fillimi i vitit 2024, presidenti i Republika Srpska Milorad Dodik ka shtuar kërcënimet për t'u shkëputur nga Bosnja, duke shkaktuar shqetësim ndërkombëtar.
Qëllimi i Dodik është të "shpall pavarësinë e plotë" të territoreve të kontrolluara nga serbët nëse demokracitë perëndimore tentojnë të ndërhyjnë në institucionet e vendit. Javët e fundit, duke hapur punimet e seancës së jashtëzakonshme të parlamentit lokal të Banja Lukës, lideri nacionalist shqiptoi një mesazh të qartë: “Mirupafshim Bosnjë, mirëpritur daljen e RS”, me një paralele të mbuluar mes Brexit dhe ndarjes së Republika Srpska. Ai zgjodhi anglishten për të dërguar mesazhin e tij ndërkombëtarisht më shpejt.
"Më në fund populli do të vendosë. Ne do të kërkojmë që statusi i Republikës Srpska të vendoset në kutitë e votimit," tha Dodik gjatë një takimi në Beograd me Presidentin Vuçiç, duke iu referuar dëshirës për të mbajtur një referendum. Kërcënimet për shkëputje nga presidenti nacionalist i Republika Srpska në fakt kanë vazhduar prej vitesh. Axhenda separatiste ka qenë gjithmonë në axhendën e tij dhe rinovohet periodikisht. Por pse të përshpejtohet tani?
Hapja e negociatave të anëtarësimit për Bosnjë dhe Hercegovinën
Ndërkohë, më 21 mars doli lajmi se Këshilli Europian kishte nisur zyrtarisht negociatat për anëtarësimin e Bosnjë-Hercegovinës në Bashkimin Europian, pasi një grup vendesh, me në krye Italinë, kishin intensifikuar presionin duke bërë thirrje me zë të lartë për hapjen. Lëvizja e qeverive të bllokut 27 vendësh ndoshta u diktua edhe nga nevoja për të frenuar presionet secesioniste, duke ofruar një "hap përpara" drejt hyrjes në BE. Një avancim i vlerësuar nga qeveria e Sarajevës, por që Dodik nuk e sheh të favorshëm, duke e interpretuar anëtarësimin si ndërhyrje të mëtejshme.
"Vendosja e mundshme e ndryshimeve në ligjin zgjedhor do të përfaqësonte anulimin e të gjitha vlerave të deklaruara deri më tani, përfshirë ato në BE për të cilat kemi dëgjuar, veçanërisht kohët e fundit kur Bosnje-Hercegovinës iu dha statusi i negociatave. Atëherë kjo është një gënjeshtër Dikush këtu po thotë një gënjeshtër të madhe”, ka komentuar Dodik në një postim.
Marrëdhëniet me Moskën
Sigurimet e Brukselit nuk e penguan politikanin ultra-nacionalist të këmbëngulte për referendumin. Dodik, si dhe presidenti serb Vuçiç, po mbështetet në mbështetjen e Kremlinit. Pas sulmeve islamike në Moskë, lideri nacionalist serb i Bosnjës kujtoi afërsinë e tij me popullin rus. Vladimir Putin nuk ka pushuar kurrë së mbajturi gjallë marrëdhëniet e tij me Beogradin, në shumë raste duke shfrytëzuar ndikimin e kishës ortodokse që lidh të dy vendet. Ndërsa Komisioni Evropian synon të mbajë gjallë marrëveshjen e Dejtonit, e cila rregullon paqen në Bosnje dhe Hercegovinë, Moska mbështet kërkesat e Dodikut për të hequr qafe "ndërhyrjen" perëndimore. Gjatë një takimi me Putinin më 21 shkurt, Dodik e siguroi presidentin rus, duke deklaruar se Republika Srpska nuk ka ndërmend t'i bashkohet sanksioneve kundër Rusisë ose të anëtarësohet në NATO.
Çfarë mund të ndodhë në 5 dhe 6 maj
Datat kyçe për fatin e Repubblica Srpska janë ato të 5 dhe 6 majit, siç njoftoi vetë Dodik. Në një postim edhe për të ruajtur kulturën e përbashkët”. I shtuar mesazhit shqetësues të Vuçiçit, shtrohet hipoteza se shpallja e "bashkimit" midis Serbisë dhe Republikës Srpska mund të ndodhë në ato data. Dhe atëherë mund të rihapen plagët që nuk ishin shëruar kurrë në vendet e ish-Jugosllavisë./ZËRI
