LONDËR- Qeveria britanike po shqyrton planet për të ndërtuar një central të ri bërthamor, pavarësisht shqetësimeve për vonesat në projektet ekzistuese. Ministrat thonë se projekti do të ishte zgjerimi më i madh i sektorit në 70 vjet, duke reduktuar varësinë nga furnizimi jashtë shtetit. Fabrika e re do të katërfishojë furnizimin me energji deri në vitin 2050, thonë ata. Por shqetësimet janë ngritur, me projektet ekzistuese bërthamore tashmë prapa planit dhe që kanë kosto të larta në buxhet.
Udhërrëfyesi bërthamor civil i qeverisë synon të forcojë pavarësinë energjetike të Mbretërisë së Bashkuar, duke eksploruar një vend të ri për një tjetër termocentral bërthamor të madhësisë dhe shkallës së centraleve 30 miliardë paund në ndërtim në Hinkley Point në Somerset dhe në Sizewell në Suffolk. Burime nga industria i kanë thënë BBC-së se kandidatët kryesorë për ta ndërtuar centralin do të përfshijnë Wylfa në Anglesey ose Moorside në Cumbria.
Njoftimi i së enjtes premtoi gjithashtu 300 milionë paund për prodhimin e karburantit të reaktorit bërthamor në Mbretërinë e Bashkuar, aktualisht i prodhuar vetëm komercialisht në Rusi, i cili tha se do të ulte faturat dhe do të përmirësonte sigurinë e energjisë.
Por projektet e fundit bërthamore kanë pasur disa probleme si vonesat, tejkalimet e kostove dhe në rastin e Sizewell C, kundërshtimin e vazhdueshëm lokal. Në total, qeveria tani ka caktuar më shumë se 1 miliard £ për projektin Sizewell C, duke u mbështetur në aksionet e saj origjinale prej 700 milion £, si pjesë e planit për të zgjeruar me shpejtësi sektorin e energjisë bërthamore të MB-së.
Shoqata për Energjinë e Rinovueshme dhe Teknologjinë e Pastër (REA) tha se e gjithë energjia e pastër kishte nevojë për t’u vërejtur nga afër dhe në një kohë të shpejtë. Energjia bërthamore aktualisht siguron rreth 15% të energjisë elektrike të Mbretërisë së Bashkuar, por shumë nga reaktorët e vjetër të vendit do të çaktivizohen gjatë dekadës së ardhshme.
Projekti mund të ecë ngadalë
Përparimi mund të jetë i ngadaltë - për të kaluar nga planifikimi në krijimin e diçkaje mund të duhen gati 20 vjet. Konsultimet për Sizewell zgjatën vetëm 10 vjet. Shumica e ndërtimeve atje ende nuk kanë filluar dhe kundërshtimi i fortë lokal ndaj projektit mbetet i fortë. Qeveria do të shpresojë të adresojë probleme të tilla, duke thjeshtuar zhvillimin e termocentraleve të reja. Duke futur rregullore më të zgjuara, ajo parashikon se do të jetë në gjendje të dërgojë më shpejt termocentrale të reja bërthamore.
Jack Abbott, një ekspert në sektorin e energjisë së pastër, i cili është gjithashtu një kandidat laburist në zonën elektorale fqinje me Sizewell, tha se qeveria kishte ecur tepër ngadalë në çështjet bërthamore për një kohë të gjatë.
"Katërmbëdhjetë vjet dhe asnjë gjë e re nuk u hap, pavarësisht se trashëguam 10 centrale të miratuara nga qeveria e fundit laburiste. Laburistët mbështesin zgjerimin e flotës së energjisë bërthamore të Mbretërisë së Bashkuar, e cila duhet të formojë një pjesë kritike të ardhshme të energjisë", tha Abbott.
REA është gjithashtu skeptike. Kompania tha se qeveria kishte eksploruar një central të ri bërthamor të udhëhequr nga privatët për vite me radhë. Megjithatë, kompania e përgëzoi qeverinë për planet e saj për të paguar 300 milion £ për të prodhuar karburant për reaktorët në MB.
Drejtori i politikave Frank Gordon shtoi: "Ne duhet të përshpejtojmë vendosjen e të gjitha burimeve të energjisë së pastër, veçanërisht të energjisë së rinovueshme nga burime të ndryshme, plus mbështetjen e përhapjes së teknologjive të pastra shumë të nevojshme, ruajtjen e energjisë që funksionon në të gjitha shkallët dhe kohëzgjatjen".
Por qeveria tha se planet do të hapin gjithashtu mijëra vende pune, si dhe do të heqin Putinin nga tregu global, për të siguruar një të katërtën e nevojave të MB për energji elektrike. Kryeministri Rishi Sunak tha se energjia bërthamore ishte kundërhelmi i përsosur ndaj sfidave të energjisë, me të cilat përballet Britania.
Nga dy konsultimet që do të publikohen të enjten, njëra do të fokusohet në një qasje të re për vendosjen e stacioneve të ardhshme të energjisë bërthamore, duke fuqizuar zhvilluesit, për të gjetur vendndodhje të përshtatshme. Tjetra do të çojë në nxitjen e investimeve private. "Angazhimi i komunitetit do të mbetet kritik për çdo vendim, së bashku me mbajtjen e kritereve të forta siç janë dendësia e popullsisë aty pranë", tha qeveria.
Tom Greatrex, shefi ekzekutiv i Shoqatës së Industrisë Bërthamore, përshëndeti publikimin e udhërrëfyesit dhe rregullores së thjeshtë, por tha se Mbretëria e Bashkuar duhet të zhvillojë gjenerimin e madh dhe të vogël bërthamor, me një ritëm të njëtrajtshëm./BBC - ZËRI/
