STOKHOLM- Çmimi Nobel në letërsi i është dhënë romancieres koreano-jugore Han Kang për veprën "Vegjetariania". Motivacioni për dhënien e çmimit ishte: Prozën e saj intensive poetike përballet me traumat historike dhe ekspozon brishtësinë e jetës njerëzore.
"Kam pasur mundësi të flas me Han Kang në telefon,"-tha sekretari i përhershëm i Akademisë Suedeze Mats Malm pas shpalljes së fituesit.
“Ajo po kalonte një ditë të zakonshme me sa duket – sapo kishte mbaruar darkën me djalin e saj. Ajo vërtet nuk ishte e përgatitur për këtë fitore, por ne kemi filluar të diskutojmë përgatitjet për dhjetorin, atëherë Kang do t'i jepet çmimi Nobel,"-tha Malm.
Romanet, novelat, esetë dhe koleksionet e tregimeve të Kang kanë eksploruar në mënyra të ndryshme tema të patriarkatit, dhunës, pikëllimit dhe njerëzimit. Romani i saj i vitit 2007 "The Vegjetarian" (Vegjetariania), i cili u përkthye në anglisht në 2015 nga Deborah Smith, fitoi çmimin Ndërkombëtar Booker në 2016.
Han Kang ka lindur në vitin 1970 në Gwangju, Koreja e Jugut dhe u transferua në Seul në moshën 10-vjeçare. Ai studioi Letërsi Koreane në Universitetin Yonsei. Në vitin 1994, ajo fitoi konkursin debutues të autorit të gazetës "Seul Shinmun" me tregimin "Ankara e Kuqe". Koleksioni i saj i parë me tregime të shkurtra të saj u botua në vitin 1995. Romani "The Vegetarian" (2007) i solli asaj njohje mbarëbotërore, pasi përkthimi i tij në anglisht (2015) u vlerësua me Çmimin Ndërkombëtar Booker 2016. Ajo ka botuar gjithashtu përmbledhjet e tregimeve të shkurtra Frutat e një gruaje (2000) dhe The Fire Salamander (2012), si dhe romanet Dreri i Zi (1998), Duart e Tua të Ftohta (2002), Era Fryn, Shko (2010), Mësime Greke (2011), Veprime Njerëzore (2014), The White Book (2016) dhe I Don't Forget (2021). Ajo jeton në kryeqytetin e Koresë së Jugut dhe është profesoreshë në Departamentin e Shkrimit Kreativ të Institutit të Arteve të qytetit. (Burimi: Botimet Kastaniotis", 2022).
Për çfarë flet "The Vegetarian"?
Para makthit, Yeong-hye dhe burri i saj jetonin një jetë të zakonshme. Por kur imazhet e copëtuara, të lagura me gjak fillojnë të pushtojnë mendimet e saj, Yeong-hye vendos të pastrojë mendjen e saj dhe të heqë dorë nga ngrënia e mishit. Në një vend ku zakonet shoqërore respektohen rreptësisht, vendimi i Yeong-hye-së për të përqafuar një "bimët" është një akt tronditës përmbysjeje. Dhe ndërsa rebelimi i saj pasiv manifestohet në forma gjithnjë e më ekstreme dhe të frikshme, skandali dhe abuzimet e fusin Yeong-hye-në në hapësirat e fantazisë së saj. Në një metamorfozë të plotë të mendjes dhe trupit, Yeong-hye përfundon larg vetvetes së saj. Pjesa e parë tregohet nga bashkëshorti i Yeong-hye, zoti Cheong, në vetën e parë. Pjesa e dytë tregohet në vetën e tretë duke u fokusuar te kunati i Yeong-hye; dhe pjesa e tretë mbetet në vetën e tretë, por përqendrohet te motra e Yeong-hye, In-hye, ndërsa flet në mënyrë sporadike në kohën e tashme.
Cheong e konsideron gruan e tij si "krejtësisht të pavërejtshme". Ai shpjegon se kur e takoi për herë të parë, as që ishte tërhequr nga ajo dhe kjo i bënte mirë. Cheong është i kënaqur duke gjarpëruar nëpër jetë; duket sikur qëllimi i tij i vetëm është të jetojë një jetë konvencionale, jo të shquar. Ai zgjedh të martohet me gruan e tij pasi mendon se ajo do të provonte të ishte një grua e mirë dhe e përgjegjshme që do t'i përshtatej mirë stilit të jetesës që ai kërkonte. Pas disa vitesh martese relativisht normale, Cheong zgjohet dhe gjen gruan e tij duke i hedhur të gjitha produktet e mishit në shtëpi. Ai kërkon një shpjegim dhe Yeong-hye përgjigjet në mënyrë të paqartë se "Unë pata një ëndërr". Cheong përpiqet të racionalizojë vendimin e jetës së gruas së tij gjatë muajve të ardhshëm, por ndërsa Yeong-hye gradualisht fillon të hajë më pak dhe vazhdon të bëhet më e dobët, ai përfundimisht thërret familjen e Yeong-hye dhe kërkon të ndërhyjnë.
Rreth tryezës së darkës, familja e Yeong-hye-së përpiqet ta bindë atë të hajë mish; babai i saj, i cili shërbente në Vietnam dhe njihet për temperamentin e tij të ashpër, e godet me shuplakë kur ajo refuzon. Babai i saj më pas i kërkon Cheong dhe vëllait të Yeong-hye-së, Yeong-ho, që ta mbajnë nga krahët ndërsa ai e ushqen me forcë një copë mish derri. Yeong-hye shkëputet, pështyn mishin e derrit, kap një thikë frutash dhe pret kyçin e dorës. Familja e çon me nxitim në një spital ku ajo shërohet dhe ku Cheong pranon me vete se ajo është bërë e paqëndrueshme mendërisht. Yeong-hye arrin të dalë nga spitali dhe kur e gjurmojnë, ajo gjen një zog në pëllëmbën e saj, i cili i vrarë dhe ajo pyet: A kam bërë diçka të gabuar?
"Marku Mongol"
Burri i motrës së Yeong-hye, In-hye, emri i së cilit nuk dihet, është një artist. Ai imagjinon një skenë dashurie midis dy njerëzve, me trupat e tyre të zbukuruar me lule të pikturuara dhe, vetëm mëson se Yeong-hye ka një shenjë njolla mongole (shenja në lëkurë). Ai tërhiqet nga Yeong-hye. Kur Yeong-hye dorëzon letrat e divorcit shkon tek studioja e kunatit të saj dhe pranon të modelojë për të. Ai pikturon lule në të gjithë trupin e saj në një studio të marrë me qira nga një profesor arti në atë zonë. Skena përsëritet, por kësaj here kunati i saj fton edhe kolegun e tij për të filmuar aktin seksual që do kryenin të tre. Shoku i tij turpërohet dhe largohet. Yeong-hye, e cila ishte eksituar gjatë kësaj sekuence dhe gjithsesi kryen marrëdhënie me kunatin e saj, madje dhe e filmojnë. Kur gruaja e tij zbulon xhirimin, ajo telefonon "shërbimet e urgjencës", duke pretenduar se i shoqi dhe Yeong-hye nuk janë mirë mendërisht.
Motra
In-hye mbetet e vetmja anëtare e familjes që mbështet Yeong-hye pas "degradimit" të saj mendor dhe fizik. Ajo është ndarë nga i shoqi pas ngjarjeve të seksionit të mëparshëm dhe tani kujdeset edhe për djalin e tyre. Ndërsa sjellja e Yeong-hye përkeqësohet, ajo shtrohet në një spital mendor në malin Ch'ukseong, ku, pavarësisht se merr trajtim të nivelit për anoreksi dhe skizofreni, nuk përmirësohet. Ajo sillet si "bimë". Në një rast ajo ikën nga spitali dhe gjendet duke qëndruar në një pyll. In-hye, e cila vazhdimisht mendon për dhimbjen e përballjes me divorcin, tregon shenja të depresionit të saj dhe paqëndrueshmërisë mendore. Një ditë, kur viziton Yeong-hye në spital dëshmon se mjekët e ushqejnë me forcë të motrën. In-hye kafshon infermieren që e mban dhe kap motrën e saj. Kështu, të dyja, In-hye dhe Yeong-hye dërgohen në një spital tjetër me ambulancë. In-hye vëzhgon pemët teksa makina shkon drejt destinacionit, mesa duket "sëmundja" e së motrës e prek edhe atë./ZËRI
