TIRANË- Shumë prej nesh, madje edhe si të rritur, përjetojnë një frikë të pashpjegueshme nga errësira totale. Por pse ndodh kjo?
Përgjigja qëndron në historinë tonë të evolucionit. Në të kaluarën e largët, kur paraardhësit tanë jetonin pa energji elektrike dhe teknologji të tjera moderne, errësira ishte një rrezik i vërtetë. Grabitqarët, gjarpërinjtë dhe kërcënime të tjera fshiheshin në hije.
Shpjegimi shkencor
Në errësirë, aktivizohet amigdala, pjesa e trurit përgjegjëse për frikën dhe agresionin.
Amigdala është e ndjeshme ndaj stimujve që kanë një konotacion emocional. Është pjesë e trurit "primitiv" dhe merr vendime se si t'i përgjigjet dilemave të tilla si "lufto ose ik", duke kontrolluar gjithashtu çlirimin e hormoneve që kanë në "dorë" gjendjen e gatishmërisë së trupit në situata të tilla kritike. Kjo zonë e trurit, “dyshon gjithmonë për më të keqen”, duke përfshirë edhe ndjeshmërinë e tepërt ndaj të gjitha tingujve, aromave dhe lëvizjeve. Edhe nëse dëgjoni frigoriferin duke kërcitur, truri e interpreton këtë si një kërcënim.
Si funksionon truri në errësirë dhe pse edhe të rriturit kanë frikë?
Truri ynë është i programuar për të kërkuar modele dhe situata të parashikueshme. Në errësirë kemi një hapësirë ku është e pamundur të identifikohet se çfarë po ndodh rreth nesh- aty shfaqet ankthi. Paradoksi është se nuk është vetë errësira që është e frikshme, por ajo që mund të fshihet brenda saj.
Hulumtimet tregojnë se frika nga errësira aktivizon të njëjtat zona të trurit si frika nga vdekja. Është një ankth i thellë që ka më pak të bëjë me përvojën dhe më shumë me perceptimin e cenueshmërisë. Edhe errësira e thjeshtë e dhomës suaj të gjumit mund të shkaktojë ankth të pavetëdijshëm nëse truri juaj nuk është i sigurt se jeni plotësisht i sigurt.
Pse të rriturit ende kanë frikë nga errësira?
Tek fëmijët, kjo është e kuptueshme - truri i tyre sapo po mëson të dallojë kërcënimet reale nga ato imagjinare. Por tek të rriturit, frika nga errësira është një mbetje e "softuerit" të lashtë të ngulitur në sistemin nervor. Ne mund ta kuptojmë logjikisht se nuk ka rrezik, por një reagim emocional shkaktohet më shpejt sesa mendimi që mund ta ndalojë.
Për më tepër, stresi, mungesa e gjumit dhe çrregullimet e ankthit e amplifikojnë këtë fenomen. Gjatë periudhave të tilla, ndjeshmëria e trurit ndaj pasigurisë rritet dhe madje edhe errësira e zakonshme mund të duket armiqësore./ZËRI
